روز جهانی صلح در سال جنگ و خونریزی : کورش زعیم

۲۱ سپتامبر ۲٠22م - ۳٠ شهریور ۱401خ

در مجمع عمومی سازمان ملل در 1981م، روز بین المللی صلح با اتفاق رای به تصویب رسید. هر سال امروز، ۲۱ سپتامبر، دبیرکل سازمان ملل زنگ صلح را می‌نوازد. این زنگ از سکه‌هایی ساخته شده که کودکان از سراسر جهان به این منظور فرستاده بوده‌اند. زنگ در ژاپن ساخته و توسط انجمن سازمان ملل ژاپن به عنوان یادآوری هزینه‌های جنگ به سازمان ملل در نیویورک هدیه شد. سکه‌های کودکان به امید صلح جهانی، نبود جنگ و خشونت، و یا آتش بس در مناطق جنگی و درگیری‌های مسلحانه وقف شده بود.

درگیری‌های مسلحانه آدمیان با هم کمتر از بیماری‌های واگیرداری چون تاعون و ایدز و سرطان و کرونا، و مصیبت‌های طبیعی چون توفان‌ها و زمین لرزه‌ها و تصادفات رانندگی و هوایی و دریایی، و همچنین خودکشی‌ها و جنایت‌های اجتماعی تلفات نداشته‌اند. ولی جنگ ساخته دست بشر است و پرهیز از آن باید آسانتر از مصیبت‌های طبیعی و اجتماعی باشد. اگر کشتن و خودکشی جنایت‌های اجتماعی یا شخصی است، جنگ یک جنایت سیاسی و زاده زیاده خواهی دولت هاست که باید جلوگیری از آن آسانتر باشد، زیرا سیاستگزاری خرد جمعی است. سبب‌های درگیری انسان‌ها باهم و خشونتگرایی را می‌توان فقر، بی‌عدالتی، نابرابری، خرافات و تعصب و افراطگرایی شمرد، که از شرایط اجتماعی و آموزش نادرست به کودکان سرچشمه می‌گیرد. ولی دولتها چه بهانه‌هایی برای اعمال خشونت و جنگ دارند؟
از سال ۱۹۸۲، که سازمان ملل قطعنامه ٦۷/٦٦ روز جهانی صلح را اجرایی کرد تا کنون جهان درگیر سدها درگیری مسلحانه دولتی در جنگهای داخلی و مرزی و فرامرزی بوده که تنها ٦٤ فقره آن در امریکای جنوبی و شمار زیادتری در افریقا و آسیا رخ داده و برخی از آنها هنوز ادامه دارند. ولی از جنگهایی از سال ۱۹۸۲ که می توان آنها را جنگهای بین‌المللی خواند مهمترین آنها به شرح زیرند:

سال ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۹: حمله شوروی به افغانستان، با شرکت مجاهدین افغانستان، و پشتیبانی امریکا، عربستان، بریتانیا، پاکستان، ایران، مصر، اندونزی، کانادا، چین و هندوستان.
سال ۱۹۸٠ تا ۱۹۸۸: جنگ تحریک شده توسط غرب علیه ایران، با کمک نظامی و اطلاعاتی ۲۱ کشور به عراق از جمله، شوروی، امریکا، کویت، عربستان، مصر، لیبی، اردن، امارات متحده و آلمان.

سال ۱۹۸۲: حمله بریتانیا به آرژانتین برای تصرف جزیره مالویناس (فالکلند) متعلق به آرژانتین.
سال ۱۹۸۲ تا ۱۹۸٤: جنگ لبنان با مشارکت امریکا، بریتانیا، ایتالیا و فرانسه.

سال ۱۹۸۲ تا ۲٠٠٠: حمله اسراییل به لبنان.

سال ۱۹۸۳: حمله امریکا به گرانادا.

سال ۱۹۸٦ تا ۱۹۸۸: حمله هوایی امریکا به تانکرهای ایران در خلیج پارس و دریای هند.
سال ۱۹۸۹ تا ۱۹۹٠: حمله امریکا به پاناما.

سال ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۲: جنگ خلیج پارس علیه عراق بعلت حمله به کویت، با شرکت امریکا، کویت، بریتانیا، عربستان سعودی، فرانسه، کانادا، مصر، سوریه، قطر، بحرین، امارات متحده، عمان و بنگلادش.

سال ۱۹۹۱ تا ۲٠٠۳: حمله هوایی به عراق، با شرکت امریکا، بریتانیا، فرانسه، استرالیا، بلژیک، هلند، عربستان سعودی و ترکیه.

سال ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۵: حمله به سومالی، با شرکت امریکا، بریتانیا، اسپانیا، مالزی، پاکستان، ایتالیا، هندوستان، یونان، آلمان، فرانسه، کانادا، بوستوانا، بلژیک و استرالیا.

سال ۱۹۹٤ تا ۱۹۹۵: حمله به هائیتی، با شرکت امریکا، لهستان و آرژانتین.

سال ۱۹۹٤ تا ۱۹۹۵: جنگ در یوگوسلاوی، با شرکت امریکا، بلژیک، کانادا، دانمارک، فرانسه، آلمان، ایتالیا، لوکزامبورگ، هلند، نروژ، پرتغال، اسپانیا، ترکیه و بریتانیا.

سال ۱۹۹۸: حمله به عراق در جنگ روباه صحرا، با شرکت امریکا و بریتانیا.
سال ۱۹۹۸ تا ۱۹۹۹: در سربستان، با شرکت کوسوو، آلبانی، کرواسی، امریکا، بلژیک، کانادا، چک، بریتانیا، دانمارک، فرانسه، آلمان، مجارستان، ایتالیا، لوکزامبورگ، هلند، نروژ، پرتغال، لهستان، اسپانیا، و ترکیه.

سال ۲٠٠٠ تا ۲٠٠۲: جنگ داخلی سیرا لیون، با شرکت بریتانیا و سیرا لیون.
سال ۲٠٠۱ تا امروز: جنگ در افغانستان علیه طالبان، با شرکت افغانستان، امریکا، بریتانیا، آلمان، ایتالیا، دانمارک، فرانسه، کانادا، استرالیا، زلاند نو، ال سالوادور، ارمنستان، گرجستان، نروژ، سوئد، لهستان، استونی، رومانی، ترکیه، بلغارستان، مجارستان، لوکزامبورگ، پرتغال، اتریش، اردن، آلبانی و ایسلند.

سال ۲٠٠۳ تا ۲٠۱۱: جنگ علیه عراق، با شرکت امریکا، بریتانیا، کره جنوبی، ایتالیا، لهستان، استرالیا، گرجستان، اوکراین، استونی، هلند، اسپانیا و دانمارک.
سال ۲٠٠٤ تا 2015: جنگ علیه ترویستها در پاکستان، با شرکت امریکا، پاکستان.
سال ۲٠٠٦: حمله اسراییل به لبنان

سال ۲٠٠۹ تا 2015: جنگ سپر اقیانوس در شاخ افریغا و خلیج عدن و سومالی، با شرکت امریکا، بریتانیا، دانمارک، هلند، اسپانیا، یونان، آلمان، بلژیک، کانادا، ایتالیا، پرتغال، ترکیه، نروژ، استرالیا، هندوستان، ژاپن، زلاند نو، عربستان، اوکراین، سومالی و کره جنوبی.

سال ۲٠۱۱: جنگ داخلی لیبی، با شرکت ارتش آزادیبخش لیبی، قطر، امریکا، بلژیک، بلغارستان، کانادا، دانمارک، فرانسه، یونان، ایتالیا، هلند، نروژ، رومانی، اسپانیا، ترکیه، بریتانیا، سوئد، اردن، امارات متحده.

سال ۲٠۱۱ تا ۲٠۱٤: جنگ سوریه توسط جیش المجاهدین، احرار الشام، غربا الشام، القاعده عراق، (به نیابت ترکیه، عربستان، قطر و پشتیبانی کردستان عراق) علیه سوریه، حزب الله لبنان، ایران و روسیه.

سال ۲٠۱٤ تا 2015: جنگ داعش در سوریه و عراق (به نیابت آشکار از سوی اسراییل و عربستان و ترکیه و قطر و امارات) گسترده در کشورهای لیبی، سوریه، عراق و نیجریه، با شرکت امریکا، عراق، بریتانیا، کانادا، اردن، مراکش، استرالیا، بلژیک، دانمارک، فرانسه، آلمان، ایتالیا، هلند، زلاند نو، نروژ، پرتغال، اسپانیا، بحرین، مصر، کامرون، چاد، نیجر، سوریه، ایران و روسیه.

سال 2014 تا کنون: جنگ یمن با عربستان
سال 2017: جنگ موزامبیک و تانزانیا
سال 2018: جنگ داخلی ایتوپی و جنگ بات سودان.
سال 2021: جنگ مرزی قرقیزستان و تاجیکستان

بنابراین، پرشمار بودن درگیری‌های مسلحانه در جهان و میلیون‌ها کشته و زخمی و آسیب‌های شمارش ناپذیر مالی و ویرانی کشورها نشان می‌دهد که روز جهانی صلح مصوب سازمان ملل فریبی بیش برای مردم جهان از آب در نیامده است. به نظر می‌رسد که چالش جهانی برای صلح سخت تر و دورتر از دسترس است تا در اوج دوران جنگ سرد. هنوز دروغ و فریب و شهوت پول و زیاده خواهی جان مردم بیگناه اعم از بی‌دفاع و پیر و جوان و زن و کودک را می‌گیرد تا اقلیتی زیاده خواه به انحصار و ثروتی بیشتر و تکه زمینی بیشتر دست یابند. هر چه تولید کنندگان اسلحه به تکنولوژی پیشرفته‌تر برای تولید سلاح دست می‌یابند، بازارهای بیشتری را طلب می‌کنند و سیاستمداران خودخواه و زیاده خواه را تحریک می‌کنند تا به کمی بیشتر از رویاهای ضد بشری خود دست یابند.

امروز بنظر می رسد که صلح جهانی رویایی دست نیافتنی بیش نیست، و اینگونه قطعنامه‌های ناشدنی تنها مردم ناآگاه را امیدوار نگه می‌دارد تا در اقدامات لازم برای دفاع از خود خوش خیالانه کوتاهی کنند. کوفی عنان روزی گفت، "هیچ اعتمادی مقدس‌تر از اعتماد کودکان به ما نیست که منافع آنان را نگهبانی کنیم و زندگی آنان را از ترس آزاد نماییم تا در صلح پرورش یابند."

چرا ما نمی‌توانیم به آن درجه از خردمندی برسیم که همه ما در این جهان یکی هستیم؟ صلح برای مردم جهان که بجز رنج و عذاب جنگ را، حتا از دولتهای خود در زمان صلح، تجربه کرده اند چیزی جز نان و سرپناه و تندرستی و آموزش نیست؛ و اینها کمینه خواست بیشنیه مردم جهان است. زور هرگز نمی تواند آفرینندگی کند مگر مرگ و ویرانی را. ناپلئون بناپارت گفت، "اگر صلح می خواهید، ملت ها باید برای جلوگیری از شلیک توپها از آزار یکدیگر و زیاده‌خواهی خودداری کنند"؛ و آلبر کامو گفت که، "صلح تنها نبردیست که ارزش دارد".
ما در سازماندهی برای جنگ تجربه داریم و آبدیده شده‌ایم، ولی آیا براستی می‌دانیم وقتی شرایط صلح روی می دهد چگونه با آن رویارو شویم و عمل کنیم؟ ما آدمیان بیشتر در کاربرد جنگ برای رسیدن به خواست‌هایمان مهارت داریم تا در صلح. موشه دایان روزی گفت، "اگر ما خواهان صلح هستیم نباید با دوستانمان گفتگو کنیم [که چگونه دشمن را شکست بدهیم]، باید با دشمنانمان گفتگو کنیم [که چگونه از جنگ پرهیز کنیم]. اینشتین گفت که صلح را نمی توان با زور نگاهداشت، ولی با تفاهم می‌شود. همین جمله از امرسون هم شنیده شده است.

به گفته بنجامین فرانکلین، "هرگز یک صلح بد و یک جنگ خوب وجود ندارد". توافق 2015 ایران با ۱+۵ تنها نمونه بارزی از خردورزی در رویارویی با احتمال جنگ بود که در دوران جمهوری اسلامی شاهد آن بوده ایم. آیا ما به آن شعور رسیده ایم که یک صلح بد بهتر از یک جنگ خوب است؟ صلح فرصت گفتگو و رفع دلایل جنگ را به ما می‌دهد. جنگ برای سیاست‌گزارانی که قدرت اندیشیدن ندارند و برای ابتکار عمل نه اعتماد به نفس بسنده و نه هوشمندی بسنده دارند، یک گزینه آسان است. این کاریست که لات‌های خیابان‌گرد می‌کنند، تنها زورشان را به رخ طرف می‌کشند نه هوشمندی خود را. سیاست‌گزاران کشورها باید شهوت قدرت و ماجراجویی و تحمیل آزمندی‌های خود بوسیله جنگ را با عشق به صلح و هوشمندی برای جلوگیری از جنگ و ویرانی جانشین کنند. من باور دارم و امروز آشکارا می‌بینیم که ناهوشمندترین رهبران کشورها طبل جنگ می‌زنند، و هوشمندترین در پی صلح هستند. اگر ملت‌ها می‌توانستند بجای نازش به قدرت ویرانگری و کشتار خود، به قدرت سازندگی، دانش و هوشمندی خود می‌نازیدند.

باید باور کنیم؛ و تجربه هزاران ساله به ما باید آموخته باشد، که جنگ وسیله کارآمدی برای رسیدن به صلح نیست. صلح برآمده از جنگ آتش‌بس نام دارد، یعنی بزودی از سر گرفته خواهد شد. صلحی که بر پایه تحریم و تهدید به جنگ و تحمیل و تحریک قشرهای ناراضی برپا شده باشد پایدار نخواهد بود. ما باید در درون کشورهایمان هم صلح برقرار کنیم، صلح با برابری همگان و برخورداری همگان از همه امکانات کشور، باید دانش آموختن را اجباری کنیم که بی‌سوادی، فقر دانشیک، فقر مالی، تبعیض، خفقان، بی‌عدالتی، مردم را بیشتر تحت تاثیر دروغ و تهدید و قولهای مدینه فاضله اشخاص فریبکار و کشورهای آزمند قرار میدهد. صلح با احترام به حقوق دیگران آغاز می‌شود. جان کندی گفت، "صلح تنها بر پایه منشورها و قطعنامه‌ها بدست نمی‌آید، صلح باید در قلب و ذهن همه مردم باشد." پاپ جان بیست و سوم گفته بود که، "صلح راستین و مستحکم ملت‌ها در کیفیت جنگ افزارشان نیست، در اعتماد متقابل است." اسکار رومرو گفت که، "صلح برآمده از تهدید و ترس نیست، از خاموشی گورستان‌ها نیست، صلح نافرمانی خاموش زیر خفقان و خشونت نیست.

هیچ چیز گرانبهاتر از صلح نیست، صلح کشورها با هم و صلح دولت‌ها با مردمشان؛ و فقط آنگاه است که روند پیشرفت تمدن بشری تدام می یابد. فرانکلین روزولت گفته است که، "ساختار صلح جهانی نمی تواند کار یک تن یا یک حزب یا یک ملت باشد. صلح باید استوار بر کوشش و همیاری همه جهان باشد."

دولتها دارایی و درآمد مردمشان را صرف جنگ می‌کنند، در نتیجه مردم از رفاه و پیشرفت باز می‌مانند؛ و پس از پایان جنگ باقی‌مانده دارایی و درآمد کاهش یافته ملت را صرف بازسازی ویرانی‌های همان جنگ می‌کنند، و بنابراین مردمشان را بیشتر در محرومیت و فقر فرو می‌برند. آنگاه باز جیب ملت را می‌تکانند که با آن پایان جنگ را هر ساله جشن بگیرند! آیا این دولتها دیوانگان نیستند؟ همه برای حل اختلافاتشان بر زور و توان جنگی خود حساب می‌کنند نه بر توان گفتمان و خردورزی. آیا ما آدمها هرگز آدم خواهیم شد؟

کورش زعیم، هموند جبهه ملی ایران-شورای ششم

تهران-۳٠ شهریور ۱401خ-۲۱ سپتامبر ۲٠22م